Քիմիա

07.04.2018

Մարդկությանը հուզող  ինչպիսի՞  էկոլոգիական  հիմնախնդիրներ  գիտեք

1. Երկրագնդի մթնոլորտի աղտոտումը և օզոնի շերտի քայքայում:

2. Երկրագնդի անտառահատումը:

3. Անապատացումը:

4. Համաշխարհային օվկիանոսի աղտոտումը:

5. Քաղցրահամ ջրերի որակի վատացումը:

Ո՞րն է  էկոլոգիապես  մաքուր  սնունդը

Էկոլոգիապես մաքուր սնունդն  այն է, երբ  վերջնական արտադրանք ստանալու ամբողջ ընթացքում պահպանվում են էկոլոգիական բոլոր նորմերը: Էկոլոգիապես մաքուր սնունդը չի պարունակում  իր մեջ այնպիսի վնասակար նյութեր,  որոնք թողնում են բացասական ազդեցություն  մարդու առողջության վրա:

Որո՞նք են  առողջ  ապրելակերպի  սկզբունքները

• Չի կարելի միանգամից ընդունել սնունդի շատ տարատեսակներ:
• Չի կարելի չափից ավելի ուտել (վերջում պետք է մի փոքր քաղց զգալ):
• Չի կարելի օգտագործել շաքարավազ, տորթ (կոնֆետ և շոկոլադ՝ երբեմն):
• Միրգ պետք է ուտել հիմնական սնունդ ընդունելուց առաջ (մոտ 30 րոպե), այլ ոչ թե՝ հետո:
• Սնունդ ընդունելուց 1-2 ժամ առաջ և հետո ջուր չխմել:
• Չուտել ժամը 19:00-ից հետո:
• Աշխատեք, որպեսզի Ձեր կերակուրի 60 տոկոսը լինի միրգ և բանջարեղեն:
• Աշխատեք շատ միս չօգտագործել:
• Օրական 2 բաժակից ավելի թեյ կամ սուրճ չխմել:
• Չօգտագործել քիմիա (չիպս, կոլա, գազավորված ըմպելիք և այլն):
• Չօգտագործել շատ ալկոհոլ, իսկ եթե կարող եք, ապա հրաժարվեք ընդհանրապես և ալկոհոլից, և ծխախոտից:
• Որքան հնարավոր է՝ քիչ օգտագործեք կոնսերվացված սնունդ:

Ո՞րն է  համարվում  մաքուր  խմելու  ջուր

Մաքուր խմելու ջուրը պետք է պարունակի հանքային աղեր` դառը անհամ ջուրը: Եթե ջուրը բաղկացած է  100մանրէ

• Ջրի շրջապտույտը  բնության  մեջ
• Ջրի աղտոտման  տեսակները  որո՞նք  են
• Ի՞նչ է  կոշտ  ջուրը  և  ինչպե՞ս  են  այն  վերացնում

Ջրի շրջապտույտը  բնության  մեջ

Ջուրն անընդհատ «կռվի» մեջ է քարոլորտի հետ: Հոսող ջրերը պոկում են ժայռաբեկորներ, քշում-տանում բերրի հողը, ջարդում-մանրացնում ապարները, քանդում ափերն ու հունը, փորում անդնդախոր կիրճեր, հարթավայրերում կուտակում նստվածքներ և այլն:

Ջրի աղտոտման  տեսակները  որո՞նք  են

Ջրի աղտոտման հիմնական աղբյուրներն են արդյունաբերական և կենցաղային հոսքաջրերը, ձնհալի և անձրևների ժամանակ հողահանդակներից տեղափոխված պեստիցիդները բնակավայրերից վնասակար նյութերը, անձրևի և ձյան միջոցով՝ մթնոլորտից անջատվող աղտոտող նյութերը։

Ի՞նչ է  կոշտ  ջուրը  և  ինչպե՞ս  են  այն  վերացնում

Կոշտ ջրում առկա է մագնեզիումի, կալցիումի լուծելի աղե:

• • Բույսերի պաշտպանություն` բույսերի, բուսական արտադրանքի աճեցման, փորձարկման, պահպանման և փոխադրման վայրերում վնասակար օրգանիզմների դեմ քիմիական և կենսաբանական պայքարի միջոցների օգտագործում:
  • Ի՞նչ են  ագրոքիմիկատները`  Ագրոքիմիկատները պարարտանյութերը, քիմիական հողաբարելավիչները, որոնք նախատեսված են բույսերի սնուցման, հողերի բերրիության բարելավման համար:
  • Ի՞նչ է պեստիցիդը` Պեստիդը բույսերի պաշտպանության միջոց է, ցանկացած նյութ կամ նյութերի խառնուրդ, որը նախատեսված է որոշակի վնասատուների (ներառյալ մարդկանց և կենդանիների հիվանդություններ փոխանցողների, սննդամթերքի, գյուղատնտեսական արտադրանքի, փայտանյութի, կենդանիների կերերի արտադրության, վերամշակման, փոխադրման, իրացման գործընթացներին խանգարող և խոչընդոտող վնասատուների), բույսերի և սնկերի անցանկալի տեսակների կանխարգելման, ոչնչացման կամ պայքարի համար: Պեստիցիդների խմբում ներառված են միջատասպանները (ինսեկտիցիդներ), կրծողների դեմ պայքարի միջոցները (ռոտենդիցիդներ)։
  • Ի՞նչ է սնկասպանները` Սնկասպանները (ֆունգիցիդներ), մոլախոտերի դեմ պայքարի համար նախատեսված նյութերը (հերբիցիդներ), բույսերի աճի կարգավորիչները, ֆերոմոնները, դեֆոլիանտները, դեսիկանտները և ֆումիգանտները։

Որո՞ նք են բույսերի պաշտպանության միջոցները՝

• բույսերի վնասակար օրգանիզմների կանխարգելում
• դրանց դեմ պայքարի և վերացման համար կիրառվող քիմիական և  կենսաբանական միջոցներ

Թեստ 3 

Թթվածին և ջրածին

1. Ո՞րշարքում  են  նյութերը  ներկայացված  ըստ  մարդու  օրգանիզմում  դրանց զանգվածային  բաժնի  նվազման.        

         1)  ածխաջրեր, ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր

2)  սպիտակուցներ, ջուր, ճարպեր, ածխաջրեր

3)  սպիտակուցներ, ածխաջրեր, ջուր, ճարպեր

4)  ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր, ածխաջրեր

2. Սովորականպայմաններում  ո՞ր  շարքի  բոլոր  նյութերն  են  գազեր. 

        1)  կալիումի ֆտորիդ,  յոդ,  ջուր

        2)  հելիում, սոդա,  կավիճ, ազոտ

        3)  ջրածին, ածխաթթու  գազ,  թթվածին

        4)  կարմիր ֆոսֆոր,  օզոն, բրոմ

3. 3.Ո՞ր քիմիական   տարրի  ատոմներն  են  առկա  թվարկված  բոլոր  նյութերի     

     բաղադրության  մեջ. նատրիումի  հիդրօքսիդ,  օզոն, ածխածնի (IV) օքսիդ, ջուր,     

   ազոտական  թթու,  մագնեզիումի օքսիդ, ջրածնի  պերօքսիդ.

1)   ջրածին                       2)  թթվածին                        3)  քլոր                       4)  ածխածին

4. 4. Քանի՞էլեկտրոն է  առկա  8  կարգաթվով  տարրի  ատոմի  վալենտային  շերտում.

1)  2                                                                      2) 1,806 . 1024                          3)  6                               4)  8

5. 5.  Հետևյալբանաձևերովո՞ր   ջուրն  է  բնության  մեջ  առավել  տարածված.

     1)  T217O                                                                2)   D216O                                3)   H216O                      4)  T218O

6. 6.Որքա՞նէ  թթվածին   տարրի  զանգվածային  բաժինը (%)  ծանր  ջրում` D2O մոլեկուլում.

   1)  25                                 2)   29,4                                 3)  70,6                         4)  80

7. 7.Ջրածնի  և  թթվածնի  30 լ  խառնուրդը  պայթեցնելուց  հետո  մնացել  է  3 լ թթվածին: 

   Որքա՞ն է  ջրածնի  ծավալային  բաժինը (%) ելային  խառնուրդում.

     1)  50                                     2)  60                                      3)  40                                   4)  80

8. 8.Երկրագնդիկեղևում թթվածնի  և  սիլիցիումի   զանգվածային  բաժինները   հավասար 

     են  0,48  և  0,28  համապատասխանաբար:

   Եկրակեղևում  թթվածնի  ատոմների  թիվը  քանի՞ անգամ   է  մեծ  սիլիցիումի   

    ատոմների  թվից.  

       1)   2                                        2) 2,5                                     3-3                                            4) 4  

                                                                          —2—      

9 .  Լաբորատորիայում օզոն ստանալու նպատակով   փակ  անոթում   գտնվող   թթվածինը  

      ենթարկել  են  էլեկտրական պարպման,        

     ինչպե՞ս  է  փոխվում  անոթում  գտնվող   գազի զանգվածը. 

   1)  չի  փոխվել             2) մեծացել  է  1,5 անգամ        3) պակասել  է              4) մեծացել  է  աննշան

10. 10.Օզոնըհայտնաբերում են  այն  անցկացնելով  կալիումի  յոդիդի  ջրային լուծույթով, ըստ 

      հետևյալ  ռեակցիայի     KI  +  O3  + H2O  =  O2  +  I2  + KOH      Հավասարեցրեք ռեակցիան,

      որքա՞ն  է  ռեակցիայի   հավասարման  գործակիցների  գումարային  թիվը.

   1)   5                           2)  8                                     3)   3                                 4)  10

11. 11.Որքա՞ն  է  ծանր  ջրի (D2O)  մեկ   մոլեկուլի  զանգվածը (գ).

1)    18                                   2)  20                                3)  2,99. 10-23                                      4)  3,32. 10-23

12. 12.Փոխազդել  են  ածխածնի  100  ատոմ  և  թթվածնի  50  մոլեկուլ: Որքա՞ն  է  ստացված   

      միացության  մեկ  մոլեկուլում  ատոմների  ընդհանուր  թիվը.

      1)   2                                        2)  4                                            3)  3                                            4) 5

13. 13.Համապատասխանեցրե՛ք  նյութի   քիմիական   բանաձևը  և   դրանում  դրական   և

բացասական   օքսիդացման  աստիճան  ունեցող  տարրերի  զանգվածային  հարաբերությունը.

Նյութի  բանաձև	Զանգվածային       հարաբերություն
ա)  N2O բ)  NO գ)  N2O3 դ)  NO2	1)  7 : 8 2)  7 : 20 3)  7 : 4 4)   7 : 12 5)  7 :  16

Ո՞ր  շարքի  բոլոր  պատասխաններն  են  ճիշտ.

1)     ա3, բ1, գ4, դ3                2)  ա3, բ1, գ4, դ5                    3)  ա2, բ1,գ1, դ5                    4) ա2, բ1, գ4, դ5

14. 14.  Քանի՞մոլեկուլէ  պարունակվում  ջրի  մեկ  լիտրում (ρ=1գ/մլ).

    1) 6,02 • 1023                 2)  3,35 • 1024                        3)  3,34 • 1025                                         4)  3,35 • 1023  

15. 15.Ջրածինըխառնել  են  օդին  և  այրել: Ստացվել  է  9 գ  ջուր: Ի՞նչ  ծավալով (լ)  

       ջրածին  են  խառնել  օդին.   

     1)  6,72                          2)  11,2                                 3)  22,4                          4)  5,66

-3-

16. 7,8 գ  զանգվածով  կալիումը  լուծել  են  48,4 գ  ջրում: 

      ա)  Գրեք  ռեակցիայի  հավասարումը______________      

     բ)  Որքա՞ն  է  նյութի  զանգվածային   բաժինը (%) ստացված  լուծույթում….

17. 17. ա)Ո՞ր զույգ  նյութերի  փոխազդեցության  դեպքում  ջրածին  կանջատվի.

            1) խիտ ծծմբական թթու և ցինկ

            2) .նոսր ազոտական թթու և պղինձ

            3)  խիտ աղաթթու և արծաթ

            4)  նոսր ծծմբական թթու և ալյումին

բ)  Գրեք  ռեակցիայի  հավասարումը______________

գ) Քանի՞ լիտր  ջրածին  կանջատվի, եթե  վերցվել  է  1մոլ  մետաղ.

12.02.2018

Լաբարատոր աշխատանք

Ջրի ֆիզիկոքիմիական և օրգանոլեպտիկ հատկությունները: Լուծույթների պատրաստումը և կոնցենտրացիայի  որոշումը:

Առաջադրանք 1

Ջրի ֆիզիկական հատկությունները

Ջրի ֆիզիկական հատկություներն են՝ հեղուկ է 20^o, անգույն, կազմում է երկրագնդի և մարդու 70% , մաքուր ջուրը էլէկտրական հոսանքի հաղորդիչ չէ:
t_եռման=100^oC=95^oC
t_սառ=0^oC

Ջրի քիմիական հատկությունները

Ջրի քիմիական հակությունները փոխազդեցությունն է պարզ և բարդ նյութերի հետ:

Ջրի օրգանոլեպտիկ հատկությունները

Ջրի օրգանոլեպտիկ հատկություններն են հոտը, համը, գույնը: Քաղցրահամ ջրի մեջ լուծված են կալյումական աղեր: Ջուրը դառնահամ է, եթե շատ են կալցիումական և մագնեզումիական աղերը: Խմելու ջրի մեջ պիտի պարունակվի 100-ից ոչ ավել մանրեներ: Եթե ջրից քլորի հոտ է գալիս, այդ ջուրը խմել չի կարելի:

Առաջադրանք 2

Լաբարատոր փորձ

Ջրի փոխազդեցությունը ակտիվ մետաղներից ակտիվ մետաղներից

Na+HOH   ----->   NaOH+H₂

9-րդ դաս. Նախագծեր` փետրվար 2018

28ЯНВ

 Փետրվարին   իրականացվելու  է « Ոչ մետաղներ»-ից  3  նախագիծ «Կարևորագույն  քիմիական  տարրերը »  ուսումնասիրելու  համար .

• Համար մեկ տարրը Տիեզեքում` Ջրածին: Ջրածնի իզոտոպները`պրոտիում, դեյտերիում, տրիտիում: Համար  մեկ  նյութը Երկրագնդում `Ջուր: Լուծույթներ:  Ծանր  ջուր: Ջրածնի  պերօքսիդ: Ջրի ֆիզ. քիմ. և  ֆիզիոլոգիական  հատկությունները: Ջրածինը  որպես  ապագայի  վառելանյութ:
• Թթվածին: Թթվածնի ֆիզիկական, քիմիական  և  ֆիզիոլոգիական  հատկությունները: Այրման  ռեակցիաներ:  Օդի  բաղադրությունը: Լուսասինթեզ: Թունավոր  նյութերը  օդում: Օզոն, օզոնային  շերտի  քայքայման  պատճառները  և  պայքարի  ձևերը:
• Հալոգենների ընդհանուր  բնութագիրը: Քլոր: Քլորաջրածին: Աղաթթու: Հալոգենների  և  դրանց  միացությունների  կիրառությունը  և  կենսաբանական  դերը:                                                                                                                                                                                            Ուսումնական  նախագծերը   սովորողները կարող են ընտրել անհատապես կամ երկուսով  կատարելու  և  ներկայացնելու  համար

Նախագծերը կազմված  են  սովորողի  կրթական  պատվերը  իրականացնելու   համար  և  ուղղված  են  այն  անհատին,  ում  համար.

• սովորել` նշանակում է մտածել, ուսումնասիրել, հետազոտել
• ստեղծագործական աշխատանքը առաջնային  է
• ազատությունն ու կրթությունն  անանջատ  են:

Անհատի  ոսումնառության  դրդապատճառները  անկասկած  բազմաթիվ  են, սակայն  դրանք  բոլորը  պիտի  հանգեն, մեր  կարծիքով,  մեկ  ընդհանուր նպատակի`   Սովորողները  ձեռք  բերած  գիտելիքները, կարողությունները,   հմտությունները  կիրառեն   և  սեփական  գործունեությունը  դարձնեն ժամանակակից  և  արդյունավետ:

Քիմիական բանաձև: Նյութի որակական և քանակական բաղադրություն:

Սահմանում

• Քիմիական բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրարւմն է, քամիական տարրերի, նշանների և եթե անհրաժեշտ է ինդեքսների օգնությամն:

Ինդեքս - դասիչ

• Նյութի որակական բաղադրությունը ցույց է տալիս, թե ինչպիսի՞ ատոմերից է կազմված:

Օրինակ՝

H₂O - ջուրը

• Նյութի քանակական բաղադրությունը ցույց է տալիս՝

ա) N(H) = 2 հատ ատում

N(O) = 1 հատ ատոմ

բ) Ատմենորի զանգվածային հարաբերությունը բարդ նյություն:

m(H) = m(O) = 21:16=1:8

գ) Տարրերի զանգվածային բաժինները բարդ նյութերում

Բաժին - Օմեգա (ω)

ω (H) = ?%
ω (O) = ?%
Որոշենք հարաբերական զանգվածը՝

M₂=(Н₂O.) = 2*1+16=18

ω = (H) = 21:2*1+16 = 2/18 = 1/9 = 0,1111% = 0,1111*100% = 11,11%
ω = (O) = 16/18 = 8/9 = 0,8889 = 88,89%

դ) Բարդ նյութում տարրերի ատոմային մոլայի բաժինները:

x (H) = 2/2+1 = 2/3 = 0,6667 = 66,67%
x (O) = 1/3 = 0,3333 = 33,33%

Դաս 1- Կրկնողություն`  Ինչ է նյութը,պարզ և բարդ նյութեր, անօրգանական և  օրգանական  նյութեր:Մաքուր նյութեր,խառնուրդներ(համասեռ և անհամասեռ):Նյութի բաղադրությունը՝մոլեկուլ,ատոմ , իոն (կառուցվածքը,բաղադրությունը):Նյութի  հատկությունները՝ ֆիզիկական, քիմիական, ֆիզիոլոգիական:

Դաս 2- Գործնական աշխատանք 1. Նյութերը դասակարգել,տեղադրել աղյուսակում,անվանել,գրել բանաձևերը: Նկարագրել  ֆիզիկական  հատկությունները՝ գույնը, ագրեգատային  վիճակը(պինդ, հեղուկ, գազային), եռման,հալման ջերմաստիճանները, ջերմա-,էլեկտրահաղորդականությունը, լուծելիությունը ջրում  և այլն:

27.10

Գործնական աշխատանք 3

Անօրգանական շղթա

Փորձ 1

Մագնեզիում օքիսդի ստացումը, մագնեզիումն այրելով (հռավարություն):

Փորձ 2

Համոզվելու համար, որ հիմք է ստացվել օգտագործելու եբք հայտանյութ` ֆենոլֆտալին:

Փորձ երեք 3

Չեզոքացման ռեակցիա է կոչվում հիմքի և թթվի միջև ընդացող ռեակցիան: Հիմքի և թթվի միջև n-ն որի հետևանով առաջացնում են ջուր և աղ: Մագնեզիումի և քլորի ջրածին լուծություն:  

20.10

Անօրգանական նյուքերի հիմնական դասերը

Սահմանում

Օքսիդներ են կոչվում երկու տարրից կազմված այն բարդ անօրգանական նյութերը, որոնցից մեկը թթվածինն է -2 օքսիդացման աստիճանով (-2):

Օքսիդների ընդհանուր բանաձևն է

Հիմնային և երկդիմի օքսիդները առաջացնում են մետաղներ, բայց նույն մետաղները չեն: Թթվայինը առաջացնում է ոչ մետաղ:

Տարրերի բնութագրում

Տարր 13. 

1) Քիմիական նշանը - Al

2) Կարգաթիվ` Z - 13

3) Ar(Al) - 27

4) Mo(Al)=27.1,6 `6.10-27=44,82.10կգ

5) Ատոմի բաղադրությունը` 27 (13p+14no) 13e

6) Միջուկի լիցքըվ - +13

7) Դիքը պարբերական համակարգում - 13, ո ւնի 3 շերտ, խումբ ենթախումբ - III, գլխավոր, Վ.շ-3e

8) ատոմի կառուցվածքը +13 

9) Al- մետաղ է:

Պարբերական հաակարգի ստեղծումը

• Բոլոր տարրերը գրվեցին մի շարքով ըստ հարաբերական ատոմային զանգվածների մեծացումով, տարրերը՝ հարակալվեցին: Այդ համարները կոչվեցին՝ կարգաթվեր: Նկատեցին, որ ամեն ութ տարրից հետո կրկնվում են տարրերի հատկությունները:
• Այս երկար շարքը բաժանեցին ավելի կարճ շարքերի, այնպես, որ ալկալիական մետաղները ընկան իրար տակ, հհալոգենները իրար տակ և ազնիվ գազերը իրար տակ: Այդ կարճ շարքերը կոչվեցին պարբերություններ: 
• Պարբերությունները դրանք տարրերի հոզոնական շարքեր են, որոնք գրված են ըստ կարգաթվերի մեծացումով՝ սկսվում են ալկալիական մետաղներով և վերջանում են ազնիվ գազերով:
• Ունենք յոթ պարբերության՝ առաջինը, երկրորդը և երորդը փոքր պարբերություններ են:1. Առաջինում կա՝ ընդամենը երկու տար:
  2. Երկրորդում և Երորդում՝ ութ տար:
  3. Իսկ չորսից հետո՝ երեսուներկու և ավելին:

Ուղղազիգ շարքերը կոչվում են խմբեր: Խմբերը բաժանվում են գլխավոր ևերկրորդական: Գլխավոր է կոչվում այն ենթախումբը, որը կազմված է միայն մեծ և փոքր պարբերության տարրերից: Երկրորդական ենթախումբը կազմված է միայն մեծ պարբերության տարրերից: Կա ութ խումբ և յոթ պարբերություն: Այս աղյուսակը կոչվում է Մենդելեյվի աղյուսակ: Տարրերի և նրանց

Ատոմի Կառուցվածքը

•  Ատոմը դա նյութի փոքրագույն մասնիկն է:
•  Ատում (հունարեն) – անբաժանելի
•  Ատոմը քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է: Քիմիական ռեակցիաների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են, իսկ ատումները պահպանվում են: Իսկ Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ և մոլեկուլները և ատոմները պահպանվում են:
•   Ատոմը ֆիզիկապես բաժանելի է: Նա կազմված է՝ միջուկից և էլեկտրոններից, որոնք պտտվում են միջուկի շուրջ: Միջուկը կազմված է դրական լիցքավորված է պրոտոններից (P) և չեզոք նեյտրոններից (n): Էլեկտրոնները ունեն բացասական լիցք (-)
•    Ատոմը էլէկտրաչեզոք մասնիկ է:
• Ատոմները միանալիս առաջացնում են մոլեկուլներ:

Նախագծային ժամ ՝ Քիմիա

Նյութը` Տես այստեղ

Ատոմի Կառուցվածքը

•      Ատոմը դա նյութի փոքրագույն մասնիկն է:
•      Ատում (հունարեն) – անբաժանելի:
•   Ատոմը քիմիապես անբաժանելի մասնիկ է: Քիմիական ռեակցիաների ժամանակ մոլեկուլները քայքայվում են, իսկ ատումները պահպանվում են: Իսկ Ֆիզիկական երևույթների ժամանակ և մոլեկուլները և ատոմները պահպանվում են:
•    Ատոմը ֆիզիկապես բաժանելի է: Նա կազմված է՝ միջուկից և էլեկտրոններից, որոնք պտտվում են միջուկի շուրջ: Միջուկը կազմված է դրական լիցքավորված է պրոտոններից (P) և չեզոք նեյտրոններից (n): Էլեկտրոնները ունեն բացասական լիցք (-)
•      Ատոմը էլէկտրաչեզոք մասնիկ է:
•      Աոմները միանալիս առաջացնում են մոլեկուլներ:

Գործնական աշխատանք

Երկաթի  և  ծծմբի  խառնուրդի  բաժանումը  մագնիսով  և  ջրով

Սարքավորումներ`Սպիրտայրոց, բաժակ, մագնիս­­

Ազդանյութեր`ծծմբի  փոշի, երկաթի  փոշի, ջուր

Վերցրեք  մաքուր  ծծմբի  փոշի, որին  մոտեցրեք  մագնիսը. Ոչինչ  տեղի  չի  ունենա, քանի  որ  ծծումբը  մագնիսի  կողմից  չի  ձգվում: Այնուհետև  այդ  փոշին  լցրեք  բաժակով  ջրի  մեջ: Ծծմբի  փոշին  չի  լուծվի, չի  սուզվի  և  կմնա  ջրի  մակերեսին:

Վերցրեք  մաքուր երկաթի  փոշի  ու  մագնիսը  մոտեցրեք  այդ  փոշուն: Երկաթի  փոշին  կձգվի  դեպի  մագնիսը:Մինչդեռ  ջրի  մեջ  լցնելիս  այս  փոշին  նույնպես  չի  լուծվի, բայց, ի  տարբերություն  ծծմբի  փոշու` կսուզվի  ու  կնստի  բաժակի  հատակին:

Այժմ  խառնեք  այս  երկու  նյութի` երկաթի  ու  ծծմբի  փոշիները: Կստանաք  անհամասեռ  խառնուրդ:Այս  անգամ  մագնիսը  թղթի  միջոցով  մոտեցրեք   խառնուրդին: Երկաթի  փոշին  կձգվի  դեպի  մագնիսն  ու  ծծումբից  կանջատվի: Կրկին  խառնեք  երկաթն  ու  ծծումբը. Խառնունդը  լցրեք  ջրի  մեջ, ձողով  խառնեք  ու  թողնեք  հանգիստ  վիճակում: Երկաթը  կնստի  հատակին, իսկ  ծծումբը  կմնա  ջրի  երեսին:

ՀԱՅՏՆԻ ՔԻՄԻԿԵՍՆԵՐ

Ավելի քան մեկ դար առաջ գիտնականները խոսում էին ջրածինն այնպիսի մի նյութի փոխակերպելու մասին, որը օժտված է մետաղական հատկություններով: Գերմանացի երկու քիմիկոսներ արդեն հայտարարել են, որ իրենց դա գործնականում հաջողվել է իրականացնել, սակայն գիտական հանրության որոշ ներկայացուցիչներ այդ առթիվ որոշ կասկածներ են հայտնում:

19-րդ դարի վերջին, քիմիայում պարբերականության օրենքի ստեղծումից հետո, քիմիկոսները սկսեցին ենթադրություններ անել, որ ջրածինը, որով սկսում է Մենդելեևի պարբերական համակարգը, և որը գտնվում է նույն խմբում ինչ ալկալիական մետաղները պետք է ինքն էլ մետաղական հատկություններ դրսևորի:

1935թ.-ին Եվգենի Վիգները(Eugene Wigner) և Հիլարդ Բելլ Հանինգտոնը (Hillard Bell Huntington) կանխատեսեցին, որ բարձր ճնշումների տակ (մոտ 25 ԳՊա) ջրածինը պետք է փոխակերպվի մետաղական հատկություններով պինդ նյութի: Սակայն դրանից հետո կատարված մի շարք փորձեր ցույց տվեցին, որ այդ ճնշումների դեպքում ջրածինը չի անցնում մետաղական վիճակի: Համեմատաբար վերջերս կատարված փորձերը, որի ժամանակ ճնշումը հասնում էր մինչև 100ԳՊա , ջերմաստիճանը` մոտ բացարձակ ջերմաստիճանին, թույլ տվեցին ենթադրել ջրածնի հնարավոր անցումը մետաղական վիճակի, սակայն, ինչպես կանոն, փորձարարների կողմից ներկայացված ապացույցներն այնքան էլ համոզիչ չէին:

Մետաղական ջրածնի ստացման հեռանկարը խիստ հետաքրքրություն է ներկայացնում ոչ միայն տեսության հաստատման համար, այլև զուտ գործնական առումով: Որոշ գիտնականներ գտնում են, որ մետաղական ջրածնի հետազոտումը հնարավորություն կտա ստեղծելու բարձրջերմաստիճանային գերհաղորդիչներ, որոնք կարող են աշխատել սենյակային ջերմաստիճանում: Ուրիշները ենթադրում են, որ մետստաբիլության շնորհիվ մետաղական ջրածինը կարող է էներգիապես էապես ավելի խիտ լինել, քան սովորական ջրածինը, ինչի շնորհիվ այն կարող է կիրառվել որպես խիստ արդյունավետ հրթիռային վառելանյութ:

Մայնց քաղաքի Մակս Պլանկի անվան քիմիական ինստիտուտի քիմիկոսներ Միխել Երեմեցը (Mikhail Eremets) և Իվան Տրոյանը (Ivan Troyan) համոզված են, որ նրանք առաջինն են, որոնք մետաղական ջրածնի գոյության մասին ստացել են առաջին հավաստի վկայությունները: Այդ հետազոտողները ջրածինը սեղմել են ալմաստե բջիջ-սալի վրա տեղադրված մոդիֆիկացված ալյումինի օքսիդից պատրաստած տակդիրի վրա: Նրանք կատարեցին լուսաթողում ստացված համակարգի միջով լազերային ճառագայթի անցման ժամանակ, ինչպես նաև ալմաստի մակերեսին կապված էլեկտրոդների միջև դիմադրության չափումներ:

Սենյակային ջերմաստիճանում 220 ԳՊա ճնշման տակ հայտնաբերվել է, որ խցում գտնվող ջրածինը կորցնում է թափանցիկությունը և դառնում է էլեկտրահաղորդիչ: Ջերմաստիճանի հետագա իջեցումը մինչև 30 K և ճնշման մեծացումը մինչև 260 ԳՊա հնարավորություն տվեց հետևելու ջրածնի էլեկտրահաղորդականության չնչին փոփոխություններին (մոտ 20%), ինչը ըստ Մայնցի գիտնականների, բնորոշ է մետաղական բյուրեղական ցանցով նյութերին:

Այնուամենայնիվ բերված ենթադրությունները չեն համոզում Կորնելսկի համալսարանից Արթուր Ռուֆին (Arthur Ruoff), որը հայտարարում է, որ սենյակային ջերմաստիճանից 30 K անցման ժամանակ մետաղական հաղորդականությամբ նյութերի մոտ դիմադրությունը փոփոխվում է ոչ թե տասնյակ այլ հազարավոր տոկոսներով: Գիտնականը կասկածում է, որ հաղորդականության նկատված փոփոխությունը կապված է ջրածնի և մակերես հանդիսացող մետաղի միջև ընթացող քիմիական ռեակցիայով: Նա նշում է, որ Երեմեցի և Տրոյանի հետազոտություններում կան ևս մի քանի վիճելի հարցեր:

Հարվարդի համալսարանից Ուիլյամ Նելլիսը (William Nellis) համաձայնվում է Ռուֆի հետ ստացված արդյունքների մեկնաբանությունների վիճելի լինելու հետ, հայտարարելով, որ նա չստացավ պատասխան այն հարցին, թե ճնշումից ինչպես են կախված տակդիր հանդիսացող նյութի լուսաթափանցիկությունը և էլեկտրահաղորդականությունը , միաժամանակ համարելով, որ Երեմեցի և Տրոյանի հետազոտությունները համոզիչ չեն և դրանք չեն ապացուցում մետաղական ջրածնի գոյությունը:

Քիմիա

Ֆիզիկական երևույթներ	Քիմիական երևույթներ	Երևույթի նշանակությունը
Ցողի առաջացումը	Լուցկու այրվելը
Սառույցի հալվելը	Թուղթ պատրելը
Մետաղի հալացումը	Մետաղի ժանգոտումը
Թուղթ պատրելը	Քացախի և Սոդայի խարնուրդը

Երևույթի նշանակությունը՝

Ֆիզիկական – Ֆիզիկական են կոչվում այն երևույթները,  որոնց ընթացքում փոխվում է նյութի բաղադրությունը:

Քիմիական  -  Քիմիական են կոչվում այն երևույոները, որոնց ընթացքում նյութերը մեկը մյուսի են փոխարկվում  այսինքն` նոր նյութեր են առաջանում:

Քիմիան կենցաղում ՝

Մարդիկ տանը շատ են օգտագործում քիմիական նյութեր: Ժամանակակից կենցաղը անհնար է պատկերացնել առանց քիմիական նյութերի: Դրանք են՝ սպասք լվանալու հեղուկները, օճառը, լվացքի փոշիները, սոսինձը, ներկերը և այլն: Այդ նյութերի օգնությամբ մենք ավելի հեշտ ենք կարողանում լվանալ, մաքրում գորգերը, ներկում, սոսնձում տարբեր առարկաներ: Կենցաղային քիմիան մեծ դեր է խաղում մեր կյանքում և բնակարանում: Կարևորը այն է, որ ձեր կենցաղային քիմիան առողջության համար լինի անվտանք և որակյալ:

Քիմիան և գյուղատնտեսություը՝

Հողագործության մեջ ոգտագործում են քիմիական նյութեր: Հատուկ ստեղծված քիմիական նյութերը օգնում են պայքարել վնասատու միջատների դեմ և օգնում են առողջ բերք ստանալ: Իսկ տնային կենդանիներին բուժում են դեղորայքներով: Գոյություն ունեն  վտանգավոր և անվտանգ որոնք նյութեր օգտագործվում են գյուղատնտեսության մեջ:

Քիմիան և շինարարությունը՝

Բնակարաններ կառուցելու համար շինարաներին նույնպես օգնության է գալիս քիմիան: Հատուկ նյութերը որոնք ամրացնում են կառուցվող պատերը, պաստառները, հատակները: Բնակարանը ներկելու համար օգտագործվում են հատուկ քիմիական ներկեր, որոնք շուտ են չորանում և շատ դիմասկուն են:

Ղեկավար՝ Ս.Սահակյան
Որպես նախագծային լրացուցիչ աշխատանք: