Փոխադրություններ

Անառակ որդու վերադարձը


Մի մարդ երկու որդին ուներ: Մի օր որդիներից կրտսերը եկավ հոր մոտ ու ասաց, որ արդեն ինքը չափահաս է և ցանկանում է տեսնել աշխարհը, թող հայրը բաժանի իր ունեցվածքը և տա նրան: Սկզբում հայրը տխուր էր, չէր ցանկանում, որ իր տղան գնար: Բայց մի օր, կանչեց որդիներին ու իր ունեցվածքը բաժանեց տղաների միջև: Կրտսեր տղան վերցրեց ամեն ինչ և գնաց ուրիշ երկիր: Ծնողներից հեռու գտնվելով, նրանց տիրապետության տակ չլինելով, տղան անխնա ծախսում էր իր գումարը խնջույքներում: Արդեն մի դրամ էլ չուներ, ոչ էլ ինչ-որ արհեստ կամ մասնագիտություն: Տղան նման չէր առաջվա երիտասարդին: Նրա շորերը պատռված էին, կոշիկներն էլ մաշված: Սրա-նրա տանը բանվորություն էր անում, որ կարողանար գումար հավաքել մի կտոր հացի համար: Այդ ծանր վիճակը նրան ուշքի բերեց: Տղան սկսեց մտածել, որ նրա հայրը ամեն ինչ ունի, իսկ ինքը այստեղ սովամահ է լինում: Մտածեց ու որոշեց գնալ հոր մոտ: Հայրը հեռվից տեսավ որդուն: Վազելով եկավ դեպի նրան ու փաթաթվեց: Հոր աչքերից արցունքներ էին թափվում: Որդին աղաչեց և ասաց, որ արժանի չի նրա որդին լինելու: Բայց հայրը, չբարկացավ որդու վրա: Կանչեց ծառաներին և ասաց, որ մաքուր հագուստ ու մույկ բերեն: Ախորից ամենագեր եզին հանեն ու մորթեն: Ուրախություն էր տանը: Այդ պահին նաև վերադարձավ ավագ որդին: Այդ ուրախությունը տեսնելով, ծառայից հարցրեց, թե ինչ է պատահել: Իմանալով, որ իր կրտսեր եղբայրը վերադրաձել է չմտավ ուրախության սրահը: Հայրը տեսավ ավագ որդուն, մոտեցավ նրան: Տղան հորը ասաց, որ նրա միշտ կատարել է իր հրամանները: Բայց, նրա համար երբեք մի եզ մոթած չկա, իսկ իր եղբայրը ամբողջովին մատնել է նրա ունեցվածքը: Հայրը պատասխանեց, որ մի դժգոհի, դրամը ձեռքի կեղտ է, կլվացվի կանցնի: Ուրախ լինենք, որ եղբայրդ տուն է վերադարձել:

Մեծ հավատքի նախերգանքը

Հայոց թագավոր Աբգարը, ուղարկել էր Հռոմ Անանին և իր երկու իշխաններին ,պետական գործերով, իսկ հետո նրանք գնացին Երուսաղեմ Քրիստոսին տեսնելու նպատակով:Նրանք տեսան Քրիստոսին և հիացած վերադարձան պատմելու նրա մասին.
-Թագավոր, Քրիստոսը կատարում է հրաշքներ, անգամ մահացածներին է կյանք տալիս:Նա աստված է:
Հարևանները չէին հավատում նրան, չարաչար հալածում էին:
Աբգարը դա լսելով ասում է.
-Նա կամ Աստված է կամ Աստծո որդի, սովորական մարդը չի կարող այդպիսի բաներ անել, ով չնդունի Քրիստոսին նրան մահ կսպառնա:Կանչել Դպիր-ին:Պետք է նամակ գրել Քրիստոսին:
Ներկայացավ Դպիրը, գրիչի և թղթի հետ.
-Գրիր
«Հիսուս ես Աբգարս ողջունում եմ քեզ, լսել եմ, որ կույրերին տեսնել ես տալիս, հաշմանդամներին քայլել ես տալիս, երկարատև հիվանդություններ ունեցող մարդկանց բուժում ես և կենդանացնում ես անմեղներին:Խնդրում եմ արի և բուժիր ինձ, իմ հարևանները բողոքում են և ասում են, որ կչարչարեն քեզ, բայց իմ քաղաքը կհերիքի մեզ երկուսիս»
Նամակը տանողները տեսան Քրիստոսին Երուսաղեմում, նա չեկավ, բայց նամակ գրեց ԱբգարինՈվ ինձ տեսնում է, չի հավատում իսկ ով չի տեսնում հավատում է: Այդպես է գրված իմ մասին, ես կուղարկեմ քեզ մոտ իմ աշակերտներից մեկին, որպեսզի նա քեզ բուժի»
Հայաստան եկավ Քրիստոսի առաքյալներից մեկը` Թադեոսը:Նա եկել էր բժշկելու և քարոզելու: Աբգարը ասում է.
-Սա Հիսուսի առաքյալն է ներս թողեք:
Նա այնպես մտավ, որ Աբգարի երեսին տեսիլք երևաց, այդ հրաշքը չտեսան իշխանները:
-Դու Հիսուսի աշակերտն ես, որին Հիսուսը խոստացել էր ուղարկել ինձ բուժելու համար:
Թադեոսը պատասխանում է.
-Եթե հավատս Հիսուս Քրիստոսին, քո սրտի ուզածները կկատարվեն:
-Ես հավատացի նրան և նրա զորությանը: Ուստի զորքերս ուղարկեցի որպեսզի, կոտորեն նրա խաչող հրեքներին, եթե Հռոմեացիները չարգելեին դա:
Թադեոսը ամբողջ քաղաքով քարոզում էր քրիստոնեությունը: Բոլորը նրան հավատացին, մկրտվեցինև բժշկվեցին, ամենաառաջինը Աբգարը: Ամեն ոչ քրիստոնեական իր ոչնչացվում էր:Ոչ ոք իր կամքին հակառակ չէր դառնում Քրիստոնյա, բայց հավատացյալների թիվը ամեն օր ավելանում էր: Երբ Աբգարը մահացավ, նրա երկիրը բաժանվեց երկու մասի, երկուսն էլ կառավարում էին նրա որդիները և նրանցից ոչ մեկ քրիստոնեությանը համաձայնություն չտվեցին:Նրանք նույնիսկ սպանում էին առաքյալներին:

Մխիթարյան հայրերի որդեգիրը

1891թ. դեկտեմբերի 1-ին մի նավակ լողում էր դեպի ծովախորշ, որը գտնվում էր Վենետիկի հարավային կողմում: Նա կղզու վրա տեսավ մի շինություն, և նրան թվաց, որ դա մի ազնվականի պալատ է: Նա կանգնեցրեց նավակը և գնաց դեպի ափ ։ Տղան հիանում էր այն տեսարանով, որը իր առջև էր բացվել: Նա կշարունակեր վայելել, եթե մի  կոշտ, հաստ և կոպիտ ձայն չխանգարեր նրան.
-Ին՞չ կուզես, որդիս:
Ջորջ Գորդոն Բայրոնը ասաց, որ կցանկանար ծանոթանալ միաբանությանը: Երիտասարդը հայոց լեզվին ծանոթանալուց անմիջապես հետո վանականին խնդրեց, որ իրեն սովորեցնի հայերենի տառերը: Եվ ահա Հարություն Ավգեյանը դարձավ նրա հայոց լեզվի ասուցիչը, և նրանք հենց առաջին հանդիպումից սիրեցին իրար: Երբ ուսուցիչը Ջորջին տեսնում էր նավակով գալուց ասում էր.
-Խենթս նորից եկավ։
Ջորջը գիտեր հայերեն տառերը և հայերենի մասին ամեն ինչ ընդհանմենը 50 պարապմունքից հետո։ Ջորջը սկսեց ստեղծել գրքեր և հայոց լեզի բառարաններ: 1819թ. կղզում հուզիչ արարողություն էր, Ջորջը գնում էր Հունաստան, քանի որ Հունաստանում կռիվ էր: Ջորջը գնալուց առաջ գրպանից իր նկարը հանեց, հետևում գրեց, «Լորդ Բայրոն» և տվեց նրա ուսուցչին: Մինչև այսօր էլ Մխիթարյան միաբանությունում մի սենյակ կա, որտեղ պահվում է նկարը, և որտեղ Ջորջը սովորում էր հայոց լեզուն:

Մեդեա


Յասոնը,հին Հունաստանում ճանանչված հերոս էր: Մի օր, նա իր «Արգո» նավով գնում է Կողքիս քաղաք: Յասոնը Կոսքիս գնացել էր ոսկե գեղմ բերելու: Նա ոսկե գեղմին չէր տիրանա, եթե չօգներ կախարդուհի Մեդեան: Կախարդուհին Յասոնին տեսնելու պես սիրահարվում է:
Մեդեան և Յասո ամուսնանում են: Բնակվում են Կորնթոս քաղաքում և ունենում են երկու զավակ: Յասոնը Մեդեայի հետ ամուսնացել էր երախտագիտությունից ելնելով:
Անցավ երկար ժամանակ: Յասոնը մի օր տեսավ Կորնթոսի արքայադստրին տեսավ: Նա մոռացավ ամեն ինչ` իր կնոջը, իր զավականերին և իր տված խոստումները, որ միշտ կսիրեր և հավատարիմ կմնար: Սիրուց կուրացած Յասոնը գնաց արքայի մոտ, որպիսի աղջկա ձեռքը խնդրեր: Արքան զարմացած հարցրեց Յասոնից, որ նա ամուսնացած է, բայց Յասոնը պատասխանեց, որ պատրաստվում է բաժանվել նրանից: Մեդեան իմացավ Յասոնի սիրո մասին: Նա ոչ ուտում էր, ոչ էլ լսում Յասոյի սփոփանքները:
Արքան գիտեր, որ Մեդեան Յասոնից վրեժ կլուծեր, դրա պատճառով Մեդեայից խնդրեղ, որ լքի Կորնթոսը, եթե չգնա, ապա զավակները կմեռնեն: Նա պատասխանեց, որ առավոտյան կգնա, իսկ զավակները կմնամ Յասոնի մոտ: Կրեոնը համաձայանվում է:
 Բայց մինչ հեռանալը, Մեդեան ասաց, որ ցանկանում է Գլավքեի հետ ընկերություն անի և նրա համար նվեր է պատրաստել: Մեդեան Գլավքեին մի գեղեցիկ հագուստ և թագ էր ուղարկել: Գլավքեն այդ տեսնելուց հետո, անմիջապես ցանկացավ փոձել: Նա գաղափար չուներ, որ Մեդեան թույնով է պատել ամբողջ հագուստն և թագը: Գլավքեն հագավ հագուստը, իսկ վրայի թույնը վառեց նրան: Հայրը տեսնելով աղջկա մահը, փորձեց նրան գրկել, բայց թույնը քսվում է արքային և նա նույնպես մահանում է: Յասոնն լսում է զավակների ճիչերը: Մեդեան սրով սպանում էր իր զավակներին: Յասոնն ինչքան ծեծում է դուռը, խնդրում է Մեդեային, բայց նա դուռը չի բացում: Վիշապներով երկանիվ կառքը հայտնվեց, քանի որ Մեդեան Հելիոս աստծո թոռնուհին էր:Մեդեան իր զավակների գլուխները դրեց կառքի մեջ և փախավ:

Զղջում (փոխադրություն)

Ձմռան մի գիշեր մնացինք Վեդի լեռնային գյուղերից մեկում: Տան տերը այտի աջ մասը վիրակապով կապված, տխուր մի մարդ էր: Մի քիչ խոսելուց հետո, և սեղանի բարիքներից հետո հարցրեցինք, թե ինչու է այտը վիրակապով կապված: Նա առանց ինչ որ խասքի հանեց վիրակապը: Անսպասելիությունից վառ թռանք: Նրա աջ կիսադեմը չկար:

- Մի ժամանակ տարված էի որսորդությամբ: Մի գիշեր ընկա մի փոսի մեջ: փոսը շատ խորն էր: Ամեն կերպ փորձում էի դուրս գալ բայց չէի կարողանում, բռնվելու ոչ մի տեղ չկար: Մեկ էլ մի տեսնեմ վերևից մերկու աչքեր են ինձ նայում: Օձ էր: Նա սողաց ներքև ՝ ինձ մոտ: Ես նրան դուր եկա: Նա գնաց և ինձ մի սատկած նապաստակ բերեց և հետ քաշվեց, ուզում էր ասել, որ ինձ համարէ վերել: Ես կեսը խորովեցի, իսկ մյուս կեսը տվեցի նրան:  Նա երեք օր ինձ համար որս էր բերում: Էլ էի դիմանում: Լացս չկարողացա զսպել: Գոռացի: Օձը որոշեց օգնել ինձ ու հանել այդ փոսից: Նա կախվեց վերջև և ինձ տվեց իր պոչը ու ինձ ձգեց վերև: Նա ճանապարհեց ինձ մինչև տուն, երբ հասանք տուն հետ նայեցի, օձը գլուխը կախ էր արել:  Դեպքից անցավ մի ամիս: Գյուղ էին եկել օձ հավաքողները: Նրանց իմ պատմությունը պատմեցի և նրանք ցանկացան, որ ցույց տամ օձի տեղը: Ընդդիմացա նրանց, բայց երբ փող առաջարկեցին, չկարողացա գայթակղությանը դիմանալ: Ճանապարհը ցույց տվեցի, երբ հասանք փոսի մոտ ես թաքնվեցի թփերի հետևում, որ բարեկամս ինձ չտեսնի: Փոսի մեջ գունավոր իրեր իջեցրին, շվի նվագեցին: Օձը դուրս եկավ փոսից և նրանք բռնեցին օձին: Օձը ինձ տեսավ, մի պահ քարացավ, վանդակից ուզում էր դուրս գալ, իրեն պատեպատ էր տալիս: Չգիտեր՝ ինչ աներ, նա ուղղակի թքեց երեսիս: Շուտով երեսիս միսը սկսվեց թափվել: Հիշում եմ օձի դեմքը, նա կարծես ասում էր.
 -Ես քեզ այդքան օգնեմ, որ դու ինձ հետ այսպես վարվե՞ս ու մի քանի կոպեկի համար ինձ մատն ե՞ս:
  Օձը պատժեց ինձ: Նա դրա իրավունք ուներ:  


Սամսոն և Դալիլա


Աստված իսրայելցիներին պատգամել էր ապրեօլ ազնիվ ու արդար աշխատանքով, սիրել մարդկան, օգնել միմյանց: Սակայն նրանք ընդիմանալով աստվածային պատվիրաններին՝ անօրինություններ էին անում, գողություն, խաբումմ էին: Տերը զայրացավ և քառասում տարով նրանց դրեց փղշտանների լծի տակ:
     Այդ ժամանակ Իսրաելում մի մարդ ու կին էին ապրում, սակայն հավատում էին Աստծուն, կատարում նրա պատվիրանները: Բայց նրանք զավատ չունէին:
     Բայց ահա մի կատարվում է նրանց երազանքը: Մի օր հբայտնվում է մի հրաշտակ՝ ուղղարկված Ասծո կողմից և ասում.
 - Աստված լսեց ձեր ղոթքները, և քանի որ դուք արդար և բարեպաշտ մարդիկ եք՝ շուտով արու զավկ կունենաք, որը հետագայում անսովոր ուժի տեր և բացառիկ երիտասարդ կդառնա: Բայց հիշե՛ք, երբևէ մկրատ չպետք է դիպչի տղայի մազերին, որովհետև դրանց մեջ է լինելու նրա զորության գաղնիքը:
     Ասաց հրեշտակը և անհետացավ:
     Չանցած մեկ տարի՝ այդ բարի մարդիկ մի գեղեցիկ տղա ունեցան և անունը դրեցին Սամսոն: Եթե ուրիշ երեխաները մեծանում էին տարիներով՝ Սամսոնը մեծանում էր ժամ առ ժամ: Շուտով Սամսոնը դառնում է առասպելական ուժով օժտված մի երիտասարդ՝ թշնամիների ահն ու սարսափը:
     Սամսոնը սիրահարվում է Դալիլա անունով մի աղջկա: Սամսոնը միամիտ էր ու անփորձ, և շատ էր սիրում Դալիլային:
 - Խավեությամբ կորզի՛ր նրա ուժի գաղտնիքը: Դա դիմաց մեք քեզ շատ փոխ կտանք:
      Եվ Դալիլան գնում է Սամսոնի մետ ու հարցնում.
 - Ինչո՞մն է քո ուժի գաղտնիքը:
     Սամսոնը խաբվում է Դալիլայի խոսքերի մեջ և ասում է իր գաղտնիքը:
     Երեկոյան, երբ ճակտամարտից հետո վերադարձած Սամսոնը քնել էր՝ Դալիլան կտրում է նրա մազրը և երիտասարդ հերոսին հանձնում է թշնամուն: Ձեռնաշղթաներ են դնում, հանում են աչքերը և բանտ նետում: Թշնամին չգիտեր, որ մազրը աճելուն պես վերականֆնում է Սասմոնի ուժը:
     Մի օր գինարբուք էր փղշտաններիկ պալատում: Սրահ են հրավիրում Սամսոնին և նրան նվաստացնելու նպատակով ստիպում են պարել: «Լավ է մեռնեմ արժանապատիվ, քան ապրեմ անպատված,- մտածում էր նա,- Տեր, զորավիգ եղիր, որ սրանցից վրեժ լուծեմ»: Նա հենվում է պատին, ձեռքրը հենում աջ ու ձախ սյուներից և գերմարդկային ուժով քանդում դրանք: Տանիքը փլվում է՝ ջախջախելով նախարարներին, զորապետներին, խրախճանքի բոլոր մասնակիցներին, նաև իրեն՝ Սամսոնին:




Մոնթե Ֆալկոնե

Մաթե Ֆալկոնե Կորսիկա կղզում հյուսիս արևմուտքում ծառերով թփերով, կորսիկացիների համար ապաստան էր, որոնք ապրելու տեղ չունեին: Ինչ հանցագործ ասես չի ապրում այնտեղ: Մի տան մեջ ապրում էր Մաթեոն, ով շատ հարուստ մարդ էր: Կարճահասակ արծվային քթով այդ առնական մարդուն կարելի էր գեղեցիկ համարել: Հրաձգույթան մեջ հավասարը չկար: Շրջակա բնակիչների հետ ապրում էր հաշտ: Նրա կինը երեք աղջիկ էր պարգևել ամուսնուն, և մի արու զավակ, նրա անունը Ֆորտունատոյիտ: Ֆոլկոնեների ընտանիքի հույսը նա: Նա տասը տարեկան էր, և հրաշալի տիրապետում են իր զենքին: Աշնան մի օր գնաց թավուտ՝ ստուգելով իր ոտքերի վիճակը: Նա պարկել էր արևի տակ: Ոտքից վիրավոր մի մարդ երևաց: Մոտեցավ Ֆորտունատոյիտին:
 -
Ես հորդ ընկերն եմ: Ոստիկանները հետապնդում են ինձ: Որտեղ թաքնվեմ,-ասաց նա:
 - Իսկ եթե քեզ թաքցնեմ առանց թ
ույատրվության ինչ կտաս ինձ,- պատասխանեց տղան:
Նա հանեց հինգ ֆրանսիական դրամ:
 - Ոչմի բանից մի վախենա:
Ն
ա մի խոր անցք բացեց խոտի դեզի մեջ: Տղան ծածկեց նրան:
 - Վստահ եմ որ այդ մարդուն տեսել ես. Հաստատ թաքցրել ես: Տոնը խուզարկել,-ասաց հայրը Ֆորտունատոյիտին:
 - Պիտի իմանաք որ Մաթեոն իմ հայրն է: Դու շատ խելացի տղա ես ու արժանի ես քո հորը: Ասա Ջանետոնի տեղը: Նա նայեց ժամացույցին: Պարզորոշ տենում է իր հոգում ազնվության և ստի դեմ պայքար:
 - Ինչ էլ գեղեցիկ ոսկեգույն ժամ էր,-վերջապես Ֆորտունատոյիտն ձաղ ձեռքով ցույց տվեց դեզը, և աջ ձեռքով վերցրեց ժամացույցը: Մինչև կապկպում էին փախստականին Մաթեոսը տուն եկավ և տեսավ որ իր տանը մարդիկ չկաին:
 - Չլիներ տղան մենք նրան չէինք բռնի:
Իսկ Ջանետոն դեմքը շրջեցև ասեց: Մաթեոն ամաչեց:
 - Լավ ես սկսում եմ,-խոսեց հայրը,- Դու մեր ցեղի մեջ առաջինն էր որ դավաճանեց:
 - Հայ ներիր ինձ:
Նա ընկավ հոր ոտքերը:
 - Ներիր ինձ:
Ֆորտունատոյիտը շատ ուժեղ լացում էր: Վերջապես հրացանը ուսին գեցեց և ասաց.
 - Հետեվիր ինձ:
Հասան թուփերի մոտ և
......

Վանդակում երգել չի լինի

Սիամի արքան ուներ յոթ դուստրՆրանցից վեցը չար էինիսկ յոթերրորդը՝Մերին ոչ միայն գեղեցիկ էրայլև սքանչելի բնաորություն ուներ:
     Սիամի արքան մի սովորություն ուներիր ծննդյան օրը նվերներստանալու փոխարեն նվերներ էր տալիսՄի անգամ կրկին իր ծննդյան օրընա իր դուստրերից յուրաքանչյուրին մեկական գեղեցիկ թութակ նվիրեց՝ ոսկեվանդակովԱղջիկները շատ սիրեցին թութակներինև սկսեցին նրանց խոսելսովորեցնել:
     Մի օրերբ արքայադուստր Մերին գնաց իր թութակին բարի լույսմաղթելու՝ նրան անկենդան գտավՄերին սկսեց հոնգուր-հոնգուր լաց լինել,և հանկարծ ներս մտավ մի չքնաղ թռչնակ և մի հիանալի երգ սկսեց երգելթագաորական պարտեզումԵրբ երգն ավարտվեցարքայադուստը այլևս լացչէր լինում:
 - Ի՜նչ լավ երգ էր,- ուրախ ասաց Մերին:
Թռչնակը գլուխ տվեց և ասաց.
 - Կցանկանայիր քո թութակի փոխարեն ինձ պահելՃիշտ էես այդքան էլգեղեցիկ չեմբայց կարող եմ երգ երգել քեզ համար:
     Արքայադուստրը ուրախությունից ծափ տվեցԱյդ օրվանից նրանքանբաժան էինԹչռունը ուտում էր աղջա ամանիցխմում նրա բաժակից:
     Մերիի չար քույրերը սկսեցին նախանձել նրան, իսկ Մեին երգելով վազումէր սենյակից սենյակ՝ թռչնակն էլ ճախրում էր նրա շուրջը՝ սոխակի պեսերգելով:
     Մի օր Մերիի քույրերը ասացին նրան.
 - Մենք ցավում ենքոր քո թոթակը մահացել էմենք քեզ համար գումար ենհավաքելորպեսզի նոր թութակ գնենք քեզ համար:
 - Շնորհակալությունբայց ես արդեն ունեմ իմ թռչնակը:
 - Քա թռրչունը ցանկացած պահի կարող է փախչելՆրան վանդակը մտցրուև այլևս բաց մի թողՄիայն այդ դեպքում կարող ես ապահով լինելոր նաայլևս չի փախչի:
     Եվ Մերին որոշեց թռչնակին այլևս բաց չթողելԹռչնակը շատ զարմացավ:
 - Այս ի՞նչ կատակ է:
 - Կատակ չէՄայրիկի կատուները այս գիշեր սենյակս էին մտելԻնձ թվում էայսպես ավելի ապահով կլինի:
 - Բայց այս վանդակը ինձ բոլորովին դուր չի գալիս:
 - Լավմիայն այս գիշեր դիմացիրառավոտյան քեզ բաց կթողնեմ:
Թռչնակը հանգստացավև գլուխը դրեց թևի տակ ու խոր քուն մտավ:Առավորտյան Մերին արթնացավ թութակի ձայինց:
 - Վերկացվերկացբացիր վանդակս:
 - Ոչ:
 - Բացիր վանդակիս դուռըԵս ուզում եմ թռչել գնալազատ ճախրել:
 - Ավելի լավ է նստես այստեղ՝ քո հիանալի ոսկե վանդակումՕրը երեքանգամ նաժիշտները քեզ ուտելիք կբերենԵս քեզ վանդակն եմ դրել,որովհետև շատ եմ սիրում քեզԱվելի լավ է մոռանաս վշտերդ և երգես:
 - Ինչպե՞ս կաող եմ երգելԵս ուզում եմ լինել ծառերիթփերի վրաբրնձիկանաչ արտերի մեջ
     Հաջորդ առավոտ արքայադուստրը վազեց դեպի վանդակը և սարսափածլաց եղավԹռչնակը ընկած էր վանդակի հատակինԱղջիկը արագ բացեցվանդակի դռնակը նրան դուրս բերեց վանդակից և թեթևացած շունչ քաշեց՝թռչնակի սիրտը դեռ բաբախում էր:
 Առթնացիր թռչնակ իմառթնաիցր, - ճչաց Մերին:
Նրա արցունքները ընկան թռչունի վրաև նա բացեց աչքերը:
 - Ես չեմ կարող երգելեթե ազատ չեմիսկ եթե չերգեմ՝ կմեռնեմ:
Մերին խորը շունչ քաշեց.
 - Ստացիր ուրեմն քո ազատությունըԵս փակեցի քեզ այս ոսկե վանդակում,որովհետև սիրում էի քեզու ցանկանում էիոր ամբողջովին իմը լինեսԳնա,թռչիր դեպի լճափի ծառերըճախրիր բրնձե կանաչ արտերի վրայով ուերջանիկ եղիրինչպես դու ես ուզում:

     Արքայադուստրը չկրողացավ զսպել արցունքներըորովհետև շատ դժվարէերբ ուրիշի երջանկությւոնը քոնինից բարձ ես դասում:



Շահանդուխտ

Աղվանքի իշխան Վարազդ Տրդատը մի դուստր ուներ՝ Շահանդուխտ անունով:
Նրա գեղեցկությունը զարմանք էր պատճառում:
Շահանդուխտի ձեռքը խնդրեցին Թորգոմյան տնից: Նա դուրս եկավ հայրենի աշխարհից և ուղևորվեց դեպի Թորգոմյանց տուն՝ իր նոր բնակարան: Երբ Շահանդուխտը իր ուղեկցող խմբով անցնում էր բարձր քարաժայռի կատարով, հանկարծակի նրանց վրա հարձակվեցին ահասարսուռ կերպարանքով զինյալներ:
     Թե ինչ պատահեց հետո Շահանդուխտը պատմում է իր ձեռքով գրված նամակում, որը բարեբախտաբար պահպանվել է. «Ես՝ հանուն քրիստոսի մեղավոր աղախին Շահանդուխտս, Թորգոմյան տուն հարս էր գնում: Հասա Բաղքի սահմանը, այն քարաժայռի գլուխը, որտեղ ճանապարհն է անցնում: Ահա այստեղ հանկարծակի հանդիպեցին իսմայելացիները, որոնք կամենում էին ինձ հափշտակել: Նրանք կոտորեցին մեր հեշելագունդը: Ես ճիշտ համարեցի գայլաբարո այլազգիների ձեռքով կորչելու փոխարեն գահավիժումով մեռնել հանուն Քրիստոսի: Եվ հիշելով սուրբ Հռիփսիմեին՝ խաչակնքվեցի ու ձիուս հետ թռա քարաժայռից: Քամու ուժգին հոսանքով ու աներևույթ զորությամբ կարծես թե կառքով իջա ձորի խորխորատ և խոնարհութհամբ խորին երախագիտությունս հայտնեցի ինձ փրկողին: Այդ օրվանից անձս նվիրեցի Քրիստոսին: Ուխտեցի այլևս երբևէ այստեղից դուրս չգալ: Շինեցի մի մատուռ, որտեղ ճգնեցի և ապաշխարեցի ամբողջ կյանքիս ընթացքում: Թեև ծնողներս և Թորգոմյան իշխաները շատ թախանձեցին վերադառնալ աշխարհիկ կյանք, բայց ես անդրդվելի էի: Կանչեցի Սյունյանց երիսկոպոսին, ամբողջ ունեղվածքս տվեցի նրան՝ կեսը բաժանելու կարիքավորներին, մյուս կեսը նվիրելու սուրբ եկեղեցու
ն»:
     Ահա այսքանով ավարտվում է Շանդուխտի նամակը: Նա ապրում է երեսուն տարի և մեռնում:
     Տաթևի վանքի ճիշտ դեմուդեմ՝ ձորի վրա, այսօր էլ մի հսկա քարաժայռ է կախված: Ասում են՝ սա հենց այն ժայռն է, որի գլխից ձիով թռել է Շամշադուխտը:

Ահա թե ինչու տեղաբնակները այդ ժայռաբեկորն անվանել Շամշադուխտի քար:


Երջանիկ արքայազնը 

Քաղաքից վեր պատվանդանի վրա կանգնած էր  Երջանիկ արքայազնի արձանը: Նա պատված էր ոսկով և թանկարժեք քարերով:  Մի ծիծեռնակ վեց շաբաթ առաջ  իր սիրահարված լինելու պատճառով հետ էր մնացել իր ընկերներից:  Ընկերները թռել էին Եգիպտոս:  Ծիծեռնակը ամբողջ օրը թռել էր, որ հասնի Եգիպտոս և հիմա որոշեց, որ մնա քաղաքում մի քիչ հանգստանա: Երջանիկ արքայազնի ոտտքերի տակ պարկեց և այն պահին րեբ պետք է արդեն ձեռքը դնի գլխի տակ և աչքերը փակի այդ պահին մի ջրի կաթիլ ընկավ վրան: Հետո դրան հաջորդեց երկրորդը, երրորդը, չորրորդը: Ծիծեռնակը  մտածում է, որ անգամ ամպի կտոր չկա, բայց անձրևում է: Նա վեր նայեց և տեսավ, որ  Արքայազնը, ով երբեք չէր լացել, լացում է և արցունքները թափվում են ծիծեռնակի վրա: Ծիծեռնակը հարցրեց, թե ինչու է լացում Արքայազնը, ծիծեռնակը ամբողջովին ջուր դառավ:  Արքայազնը ասաց.
-Երբ ես ողջ էի և ապրում էի պալատում, երբեք չեմ տեսել սուգը, աղքատությունը կամ տխրությունը: Իսկ հիմա երբ ասյտեղ եմ, բոլորին տեսնում եմ, ահա այնտեղ մի տնակում, ապրում են մի կին և իր որդին, որդին հիվանդ է նարինջ է ուզում, բայց մայրը միայն ջուր ունի տալու:  Մնա այս գիշեր ինձ հետ:  Ծիծեռնակ օգնիր ինձ, տար իմ վրայի թանկարժեք քարերից, հասցրա նրանց, օգնիր: 
Ծիխծեռնակը ասում է, որ չի կարող, նա պետք է իր ընկերներին հասնի, բայց համաձայnնվում է, ասում է, որ միայն այս գիշեր կմնա, կտանի թանկարժեք քարերը կհասցնի կնոջը: Ծիծեռնակը վերադարձավ, պատմեց Արքայազնին իր թռիչքի մասին: Եկավ հաջորդ օրը ծիծեռնակը պետք է թռներ Եգիպտոս: Արքայազնը դիմում է ծիծեռնակին, որ մի տղա կա ներքնահարկում նստած գրում է և մատները դողում են, մրսում է, սովն էլ մի կողմից է տանջում, Արքայազնը խնդրում է ծիծեռնակին, որ իր աչքի  քարերը տանի այդ տղային տա:  Ծիծեռնակը արդեն կապվում է Արքայազնի հետ, համաձայվում է, տանում է, հետ է գալիս: Հաջորդ օրը գալիս է այն ժամը, որ ծիծեռնակը պետք է գնա, բայց արդեն հարազատ արքայազնը խնդրում է ծիծեռնակին, որ մնա և մյուս աչքի քարը տանի տա մի աղջկա, ով ապրում է աղքատության մեջ: Ծիծեռնակը  գործը կատարելուց հետո ասում է արքայազնին, որ Արքայազնը արդեն կույր է և նա իրեն մենակ չի թողնի: Ծիծեռնակը թռնում է քաղաքի վարյով, գալիս է, երջանիկ արքայազնին պատմում է քաղաքի վիճակի մասին, պատմում է, որ որբ երեխաները շատ են, բոլորը սոված են ու մրսում են: Արքայազն ասում է, որ նա ունի շատ ոսկիներ և թանկարժեք քարեր իր վրա, խնդրում է ծիծեռնակին, որ հատ առ հատ տանի բաժանի որբերին: Ծիծեռնակը կատարում է խնդրանքը, հատ առ հատ բաժանում է որբերին: 



Հայոց հնսագույն մայրաքաղաքը
ըստ՝ Կարեն Մուսայելյանին

Բոլոր շուրջը ժայռոտ էր ու բուսաբանությամբ լի։ Երբ Արամայիսն այդ շուրջ բոլորը շատ էր հավանել։ Երբ Այամանյակ հայրը դեռ կենդանի էր, նա գործի բերումով շատ էր անցնում այդ կողմով։ Մոտենում էր բարձրունքին և ուշադիր զննում տեղանքը։ Որքա՜ն շատ ՛ենքեր կար։ <<Իսկական ամրող կառուցելու տեղ է>> մտածում էր նա։
Երբ արամանյակը երկիրը հանձնեց որդուն, նա անմիջապես գործի անցավ։ Եվ ահա մի քանի տղամարդկանց հետ նա հաղթահարում է սարալանջի թեքությունը։ Վերելքը դժվար էր, բայց նրանք գնում էին առանց կանգնելու։ Բլուրը սարագագաթ չէ, և ունի մի քանի հարթակներ, որոնք նման են աստիճանների։ Ամենաբարձր ժայռը Արամայիկի ոտքերի տակ էր։ Հյուսիսային կոսղմը հաղթահարում էր Արամանյակը։ Բարձրունքի վրա նրանք երկուսն էլ վեհորեն կանգնած են։ Արամայիսի հրամանով հաջորդ օրն սուրհանդակներ գնացին, շինարաներ ու քարգործ վարպետներ բերելու։ Շուտով այդ բլուրը դարձամ մի մեծ շինության տգարացքի։ Հարյուրավոր մարդիկ էին աշխատում այնտեղ։ Նա թողել էր բոլոր մարդկանց բնակվել այդ  տեղ։  Հաջորդ օրը Արամայիսը նույնպես մասկացեց շինարարական գործընթացին, քանի-որ նա մտածում էր, եթե բլորը իր անունով է, ապպա նա էլ պետք է աշատի։ Մի քանի տարում սարքեցին մի հրաշալի քաղաք։ Ապա կառջուցեցին պարիսպը։ Բլրի շուրջ կողմը ծաղկանոցներ դարձրին, և հազարավոր մարդկան բնակեցրին։ Քաղաքը անվանեցին Արմավիր, որը հետագայում դարձավ Հոկտեմբերյան։









Հայկ և Բել

Հայկը վայելչակազմ էր, գանգուռ մազերով, վառվռուն աչքերով մի տղա էր: Նա շատ քաջ էր:
    Իսկ այլ էր Բելը: Բելրը մի ահռելի բռնակալ էր, որին հաջողվեց գրավել և ստրկացնել շատերին: Հայկը չցանկացավ ենթարկվել Բելին՝ ընդիմացավ, և վերցրեց իր հետ երեք հայրուր հոգի, ծառանորով իրենց ընտանիքներով գնաց բնակվեց մի լեռան ստորոտում: Լեռնահովիտն անվանեց Հայք, նաև մի գյուղ հիմնեց, և կոչեց իր անունով՝ Հայկաշեն: Հայկը ապրում էր խաղաղ և աշխարհաշեն գործ էր անում: Իսկ Բելը օրուգիշեր մտածում էր, թե ինչպես Հայկին և նրա որդիներին ծնկի բերել: Մի օր Բելը իր հավատարիմ մարդկանց ուրղարկում է Հայկի մոտ, հետևյալ պատգամով «Տաքացրու, և մեղմացրու քո հպարտ բնավորության ցուրտ սառնությունը, և ինձ հնազանդվելով՝ խաղաղ ապրիր, որտեղ կցանկանաս»: Հայկը Բելի պատգամը խիստ մերժում է, ու հետ է ուղարկում: Այդ ժամանակ Բելը հսկայական զորք է հավաքում և գնում է դեպի Հայկի բնակության սահմանները: Հայկը արագ հավաքում է իր ժողովրդին,  որդիներին, աղեղնավորներին և շարժվում է դեպի Վանա ծով:
- Կռվեք այնպես, որ կամ մեռնեք և զորությունը ցույց տանք, և հաղթենք,- ասում է Հայկը:
Վերջապես հասան լեռների մեջ ընկած դաշտաձև տեղ և ամուր դիրք գրավում:
    Ձախ կողմում Բելի հերոսախումբն էր, կենտրոնում Բելը: Այնինչ Հայկը կանգնած էր զորքի առջև՝ անվախ ու հպարտ: Երբ երկու հսկաները բախվեցին, երկրի վրա մի ահռելի դղրդյուն բարձրացավ: Տեսնելով Հայկի հզոր զորքը Բելը սկսեց նահանջել: Աղեղնավոր Հայկը առաջ նետվեց, թափով քաշեց աղեղը և նետը՝ ճեղքելով անցավ Բելի թիկունքով և խրվեց հողի մեջ: Բելը օրօրվեց տեղում և ընկնելով գետնին՝ շունչը փչեց: Բելի զորքը փախուստի դիմեց:
     Հայկը իր սերունդով շարունակեց ապրել մեծ լեռան փեշին, և շենացնել երկիրը:
Այդ օրվանից սկաց մեր երկիրը կոչվեց Հայք, իսկ ժողովուրդը՝ հայեր:


Հողի բույրը 

Երեք երաժիշիտ, երեք ջերմ ընկեր, երեք անբախտ մարդիկ լքել էի իրենց հայրենիքը, ընկեր էին աշխարհեաշխարհ իրենց օրվա հացը վաստակելու համար: Երաժիշտներից ավագը կույր էր: Նրանք շատ երիտասարդ էին, բայց հայրենիքի կարոտից ծերացել էին: Գրեթե ամեն օր նրանք նվագում էին օտարների համար, որ մի կում գինի ու մի կտոր հաց ստանան: Մի օր այդ երկրի թագավորը լոսում է երաժշտական եռյակի մասին և հրավիրում է իր ապարանք, որպեսզի ապրեն այնտեղ և ուրախացնեն իրեն և իր կոչնականներին: Ամենյան բարեխղճորեն կատարում են իրենց գործը, բայց իրենց նվագի մեջ քիչ ուրախություն կա: Ինչ նվագում կամ երգում են, այդ երգերի, նվագի մեջ տխրություն ու թախիծ կա:
Մի օր թագավորը բարկանում է և հրամայում է երաժիշտներին հեռանալ իր երկրից:
- Եթե միչև  արևածագը չլքեք իմ երկրի սահմանները՝ գլխատել կտամ երեքիդ էլ,- սառնում է թագավորը:
Մութ գիշեր է: Երաժիշտները իրենց ձիերով սլանում են դեպի հայրենի երկիր: Սլանում են երեք երաժիշտներ, փորձելով սրտով գտնել դեպի տուն տանող ճանապարհը: Գիշերը սկսում է սպառվել... մոտ է առշալույսը: Երաժիշտները սկսում են վախենալ: Կույր երաժիշտը հոտոտում է օդը: Աչկերի կույր մթությամբ շոշափում է երկինքը, չե՞ն հասել արդյոք իրենց հայրենի հողին, իրենց աշխարհին: Ավելի են վախենում երաժիշտները երբ լսում են ցայգահավի կանչը:
- Մահն է մոտենում մեզ,- ասում են երաժիշտերը: Կույր երաժիշտը կտրուկ ձգում է ձիու սանձը:
- Զավակներս, մեր երկրի օդն եմ շնչում հիմա ես: Հասել ենք, հասել են մեր աշխարհը:
- Ոչ վարպետ, մենք չենք հասել մեր հողին: Մեր երկիրը հեռու է, մեր մահը մոտ,- միասին ասում են մյուս երկուսը:
- Կանգնեցրեք ,- գոռում է կույր երաժիշտը,- մի բուռ հող տվեք ինձ:
Ջահել երաժիշտները մի բուռ հող են տալիս նրան: Կույր երաժիշտը հոտոտում է հողը և ցնծությամբ ասում.
- Սա մեր հողն է: Մեր հողի բույրը: Մի վախենա զավակներս, մենք արդեն մեր աշխարհում ենք:
Երիտասարդ երաժիշտները հետ են նայում, և տեսնում են, որ թագավորի թագավորի զինվորները կանգ են առել և նայում են իրենց: Նրաք արևս չեն համարձակվում առաջ գնալ:
Երտասարդները երկարատև թափառումից հետո հասել են իրենց աշխարհ: Նրանք փրկված են:




Լամպը վառվում է ողջ գիշեր...

Երեկոյան հաճելի տեսարան էր: Արևը մայր էր մտնում: Ես մի նավ վարձեցի զբոսանքի համար: Ռադխան լամպի մեջ նավթ լցրեց, և լուցիկով վառեց լույսը: Արդեն բավականին մութ էր, և հեռվում մի լույս երևաց:
- Սա ի՞նչ է,- հարցրեցի ես:
- Սա Ռադխայի վառած լույսն է: Նրա աչքերը փայլում էին, ինչպես մի սիրահարված աղջկա աչքերը: Նա ամեն գիշր լույս է վառում, և սպասում իր ամուսնուն, սակայն նրա ամուսինը արդեն վաղում մահացել է: Նրանք շատ էին սիրում միմյանց: Այդ լույսը ճանապարն է ցույց տալիս դեպի տուն ճանահարպ, և այդ լույսը մարելը, նման է սպանության:
-  Եվ ինչպե՞ս դա պատահեց:
- Մի օր մեկւ այդ լույսը մարեց, և հենց այդ գիշերը Կրիշնան խեղտվեց: Նրան ասենցք որ քո ամուսինը մահացել է, բայց նա միյնույն է չի հավատում, և ամեն գիշեր վառվում է այդ լույսը:
Ես իչա նավակից և զբոսնեցի: Հանկարց նայեցի վրև ևտեսա մի աստղ... սիրո անման աստղը...





Դանայան տակառ

Եգիպտոսն ու Դանայոսն եղբայներն էին: Եգիպտոսը ուներ 50 զավակ, իսկ Դանայոսը 50 դուստր: Մի օր, երբ Եգիպտոսը իր 50 որդիների հոտ հյուր գնաց Դանայոսին, Եգիպտոսը առաջարկեց ամուսնացնել դանայուհիներին իր որդիների հետ: Բայց Դանայոսը հստակ ու չոր մերժեց առաջարկը: Հետո Եգիպտոսը պատերազմ հայտարարեց, և հաղթեց: Այդ պատերազմիվ հետո Դնայոսը համաձայնեց ամուսնացնել իր դստրերին: Մեկ օր հարսանիք եղվ: Երբ հարսանիքը ավարտվեց, բոլորը գնացին իրենց առանձնատները: Դանայուհիները առանձնատներում սպանեցին իրենց ամուսիններին:
Որպես պատիժ դնայաուհիները դույլերով ջուր էին բերում, և լցնում մի տակառի մեջ, որը վերջ չուներ: Եվ ահա այդ պատճառով է պատմությունը կոչվում «Դանայան տակառ»:









Комментариев нет:

Отправить комментарий